ژئوتوریسم یا گردشگری زمین شناسی امروزه مخاطبان وسیعی پیدا کرده است . مخاطبان ژئوتوريسم نه تنها متخصصان و کارشناسان زمين شناسى، بلکه گردشگران عادى و علاقمندان طبيعت هستند. در جريان فعاليت‌هاى ژئوتوريسمى، بازديدکنندگان ضمن بازديد از پديده‌هاى زيبا و ويژه زمين شناسى، با مبانى پيدايش آنها آشنا شده اهميت وجودى آنها را در‌مى‌يابند. يکى از ويژگى‌هاى پديده‌هاى زمين شناسى که موجب برترى نسبى آنها بر پديده‌هاى اکوتوريسمى مى‌شود، اسرارآميز بودن و پيچيده بودن مباحث زمين شناسى براى افراد عادى است. واژه زمين شناسى براى اغلب مردم يادآور پديده‌هاى باشکوه، بزرگ و اسرارآميزى چون آتشفشان، زلزله، شهاب سنگ، دايناسور، فسيل، دوره‌هاى زمانى ميليونى و ... است. لمس اين مفاهيم يا مفاهيم وابسته به آنها که در جريان برنامه‌هاى گردشگرى زمين شناسى امکانپذير است، جذابيتى شگرف براى بازديدکنندگان ايجاد مى‌نمايد.

يکى از مباحث مهمى که در ژئوتوريسم اهميت زيادى دارد، موضوع آموزش و اطلاع رسانى است. هدف از اين مبحث آشنا ساختن همگان به خصوص کودکان و نوجوانان با ميراث زمين شناسى و پديده‌هاى مختلف علوم زمين به منظور جلب همکارى عمومى در حفظ اين آثار و استفاده بهينه و صحيح از اين منابع است. 

ژئوتوريسم علاوه بر مزايايى که از نظر درآمدزايى مستقيم و غيرمستقيم به واسطه جذب گردشگر دارد، در ايجاد اشتغال بين دانش‌ آموختگان علوم زمين و همچنين ساکنان مناطق داراى سايت‌هاى زمين شناسى بسيار موثر است. ايجاد مشاغل جديد تحت عنوان راهنمايان زمين شناسى (Geoguides ) و نگهبانان زمين شناسى ( Geoguards ) از اين جمله‌اند. 

Geoguide زمين شناسى است که با گذراندن دوره‌هاى آموزش اصول راهنمايان جهانگردى و همچنين آشنا بودن با پديده‌هاى زمين شناسى ايران در خدمت گروه‌هاى گردشگرى قرار مى‌گيرد. وظيفه اين راهنما ارائه توضيحات علمى و توصيف پديده‌هاى زمين شناسى براى گردشگران و پيشبرد اهداف آموزشى تعريف شده است. اين راهنما مى‌تواند بصورت دائم در منطقه حضور داشته باشد و به گروه‌هاى مراجعه کننده خدمات بدهد. در اين صورت بايد در ژئوپارک مورد نظر دفترى براى استقرار وى در نظر گرفته شود. همچنين راهنما مى‌تواند بر اساس برنامه گرو‌ه‌هاى گردشگرى، در مناطق مختلف آنها را همراهى نمايد. 

Geoguard زمين شناسى است که در محل ژئوپارک مستقر بوده و ضمن آگاهى کافى از ويژگى‌هاى پديده مورد نظر، وظيفه حراست از محدوده ژئوپارک را انجام مى‌دهد. Geoguard مى‌داند که چه عواملى بر پديده مذکور آثار منفى مى‌گذارد و در جهت جلوگيرى از اين آسيب‌ها تلاش کرده و اين آثار منفى را در ابتداى بازديد براى بازديدکنندگان نيز تشريح مى‌نمايد. Geoguard در تمامى مراحل بازديد گروه را همراهى نموده و از آسيب‌هاى احتمالى وارده به پديده‌ها توسط بازديدکنندگان جلوگيرى مى‌کند.

مزیت‌ها و اثرهای مثبت زمين گردشگرىو ژئوپارک‌ها در جامعه

مزایا و اثرهای مثبتی که از ایجاد ژئوپارک‌ها و اجرای برنامه‌های ژئوتوریسم در جامعه به‌دست می‌آید را می‌توان به چهار گروه اصلی تقسیم‌بندینمود: اثرات اقتصادی، اثرات آموزشی پژوهشی، اثرات فرهنگی، اثرات درمانی

 اثرهای اقتصادی

 گردشگری همواره از صنایع درآمدزا و کم هزینه به شمار می‌رفته است. گردشگری طبیعت که در سال‌های اخیر با شتاب زیادی گسترش یافته وعلاقمندان زیادی را به‌سوی خود کشیده نیز از این اصل پیروی کرده و حتی نسبت به دیگر رشته‌های گردشگری رشد و توسعه بیشتری را داشتهاست. در مورد ژئوتوریسم که یکی از نتایج تاسیس ژئوپارک‌ها است، اثرات اقتصادی چشمگیری چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم حاصلمی‌شود که عبارتند از:

٭ درآمدزایی مستقیم از صنایع وابسته به گردشگری)حمل و نقل – خدمات – صنایع‌دستی(: صنعت حمل و نقل همواره نقشی اساسی درفعالیت‌های گردشگری داشته و با افزایش رفت‌و آمد گردشگران توسعه خواهدیافت. خدمات شامل مکان‌های اقامتی، غذاخوری‌ها، بانک‌ها وبنگاه‌های اقتصادی، فروشگاه‌ها، پست و مخابرات از جمله بخش‌هایی هستند که گردشگران در حین سفر از آنها استفاده کرده و موجب رونق بیشتر کار آنها و بالا رفتن میزان در آمدها خواهند شد. همچنین صنایع دستی محلی بیشتر به فروش رفته و تولید آنها افزایش خواهد یافت. درنتیجه این بخش تقویت شده، اشتغال در آن افزایش خواهد یافت و سنت ساخت صنایع‌دستی تداوم پیدا می‌کند.

٭ اشتغال دانش‌آموختگان: همه ساله تعداد زیادی فارغ‌التحصیل در رشته‌های مرتبط به ژئوتوریسم مانند زمین‌شناسی، جغرافیا، محیط زیست،گردشگری و... باید وارد بازار کار شوند. در بسیاری از کشورها ظرفیت کارپذیری این رشته‌ها اشباع بوده و کار جدیدی نیز وجود ندارد. این رشته نوینمی‌تواند فرصت‌های شغلی قابل توجهی را ایجاد کرده و این گروه از فارغ‌التحصیلان را به‌کار گمارد. دو شغل مشخص در ژئوتوریسم و ژئوپارک عبارتنداز: راهنمایان زمین(GeoGuide)  و زمین‌بانان ((Geoguard راهنمایان زمین ‌دانش‌آموختگانی هستند که اطلاعات مورد نیاز را در اختیار گردشگران قرارمی‌دهند. زمین‌بانان فارغ‌التحصیلانی هستند که با آگاهی از میزان اهمیت و آسیب‌پذیری ژئوسایت‌ها، به حفاظت و نگهبانی از آن‌ها پرداخته و آثار منفی حضور گردشگران را به حداقل می‌رسانند.

٭ جلوگیری از مهاجرت به شهرها: هنگامی‌که منطقه‌ای به‌دلیل حضور گردشگران به رونق اقتصادی رسیده و اشتغال نیز به شکل‌های مختلف در آنمنطقه فراوان شود،مهاجر ت افراد به‌خصوص جوانان به شهرهای بزرگ به منظور یافتن شغل و کسب درآمد کاهش یافته و اقتصاد جوامع محلیتقویت می‌شود.

اثرهای آموزشی پژوهشی

مبانی فلسفه ایجاد ژئوپارک و همچنین ابداع ژئوتوریسم – همان‌گونه که پیشتر گفته شد، گسترش و ارتقای دانش عمومی جامعه در رابطه باعلوم‌زمین و اهمیت و نقش علوم‌زمین در زندگی مردم بوده‌است. گردشگران، به‌خصوص قشر جوان و نوجوان در ضمن بازدید از ژئوپارک‌ها و همچنینهمراهی در بازدیدهای ژئوتوریسم، با مفاهیم اولیه میراث زمین‌شناختی آشنا شده احساس نزدیکی و صمیمیت بیشتری با "زمین" در آنها پدیدمی‌آید و در نتیجه آنها "احترام" بیشتری به زمین و پدیده‌های مربوط به آن خواهند گذاشت و به طور حتم از تخریب و آسیب رسیدن به آن جلوگیریخواهند نمود.

از سوی دیگر، با توجه به‌اینکه ژئوسایت‌ها دارای پدیده‌های نادر و ارزشمند زمین‌شناختی هستند، جایگاه مناسبی برای فعالیت‌های پژوهشیکارشناسان و محققان علوم‌زمین بوده و می‌توانند به‌عنوان نقاط هدف در این‌گونه پژوهش‌ها به‌کار روند. دانشگاه‌ها با متمرکز نمودن بخشی ازپایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکتری می‌توانند دانشجویان را به پژوهش در ژئوسایت‌ها مشغول کرده و به این وسیله موضوعات جدید پژوهشیدر این پایان نامه‌ها به‌وجود آورند. این موضوع در مورد رشته‌های دانشگاهی دیگر نیز صادق است و همان‌گونه که ذکر شد، دانشجویان رشته‌هایجغرافیا، گردشگری و محیط زیست نیز با توجه به"میان رشته‌ای" بودن موضوع ژئوتوریسم و ژئوپارک می‌توانند در این زمینه به فعالیت‌های پژوهشیبپردازند.

اثرهای فرهنگی

یکی از آثار گردشگری، تبادلات فرهنگی است که بین بازدیدکننده و جامعه مورد بازدید صورت می‌پذیرد. این آثار کاملا دوطرفه بوده و گاه ازدیدگاه‌های گوناگون می‌تواند حتی منفی نیز تلقی شوند. بررسی اثرات فرهنگی منفی نیاز به بحث‌های اخلاقی، اجتماعی و ایدئولوژیک دارد کهاین‌جا مجال و جایگاه آن نیست و تنها آثار مثبت که تقریبا مورد توافق همه دیدگاه‌ها است بررسی خواهد شد.

آشنایی با رسم‌ها و سنت‌ها، باورها، عادت‌ها، لباس و غذای جامعه میزبان برای گردشگران بسیار جالب است. همچنین مردم محلی نیز با فرهنگمتفاوت گردشگران آشنا شده و گاه این دریافت‌ها می‌تواند موجب ارتقای سطح فرهنگی برخی جوامع شود. برای توضیح بیشتر، درمیانژئوتوریست‌ها معمولا افرادی فرهیخته و دارای درجه تحصیلی و اجتماعی نسبتا بالا یافت می‌شوند، این گردشگران با مسافرت به نقاط مختلف،نه‌تنها تا حدی دانسته‌های خود را با مردم جامعه میزبان به اشترا ک می‌گذارند، بلکه آنها را از دیگر جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی مثبت خودبهره‌مند می‌سازند. در برخی روستاها و مناطق طبیعی کشور که جاذبه توریستی بالایی دارند، به‌دلیل اینکه سال‌ها مورد بازدید گردشگران قرارگرفته‌اند، نوعی ارتقا در رفتارهای اجتماعی مشاهده می‌شود که با دیگر نقاط متفاوت است. در واقع مردم این مناطق "گردشگرپذیرتر" شده‌اند وسعی کرده‌اند جوامع کوچک خود را با استانداردهای مطلوب گردشگران هماهنگ سازند. خوشبختانه در این راستا موضوع حفظ هویت فرهنگی تاحدی زیادی به چشم می‌خورد و بخش هوشمند جامعه از این ارزشها به‌عنوان یک ابزار قدرتمند در جذب هر چه بیشتر گردشگران استفادهمی‌کنند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: